KKTC Hükümeti ile T.C. Hükümeti Arasında KKTC’nin Su İhtiyacının Karşılanmasına İlişkin Hükümetler Arası Çerçeve Andlaşma |
 |
Prof. Dr. Ata ATUN |
|
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE TÜRKİYE
CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ’NİN SU İHTİYACININ
KARŞILANMASINA İLİŞKİN
HÜKÜMETLER ARASI ÇERÇEVE ANDLAŞMA
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti (Bundan böyle münferiden bahsedildiğinde “Taraf”, müştereken bahsedildiğinde “Taraflar” olarak anılacaktır)
işbu Andlaşma ile;
Geleneksel dostluk ilişkileri çerçevesinde iki ülke arasındaki su transferi konusundaki işbirliğinin gelişmesinin ticari ve ekonomik ilişkileri daha da güçlendireceğini kabul ederek,
Amaçlarının, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin uzun vadeli su İhtiyacının karşılanması için KKTC ve Türkiye Cumhuriyeti arasında boru hattı, bağlı tesisler ve diğer tesislerin inşasına İlişkin projenin (Bundan böyle “Proje” anılacaktır) hayata geçirilmesi olduğunu taahhüt ederek,
Projeye’ yönelik yatırımları teşvik etmeyi, korumayı ve boru hattının etkin ve güvenli bir şekilde geliştirilmesini ve işletilmesini temin etmeyi isteyerek,
Projenin tasarımı, yapımı, mülkiyeti ve işletimi ile finansmanı hususlarında yasal ve uygulamaya yönelik şartların oluşturulması ihtiyacının olduğunu kabul ederek,
Projenin gerçekleştirilmesi için gerekli özel teşebbüs ve girişimlere uygun, yeknesak ve ayırımcı olmayan nitelikte bir hukuki çerçeve oluşturmanın önemini dikkate alarak,
Her bir Taraf Devlet Hükümeti için müşterek ve müstakil hak ve yükümlülüklerin, belirlenmesi, Proje kapsamında imzalanacak Ev Sahibi Hükümet Anlaşması ile diğer proje anlaşmalarının da temelini oluşturması amacıyla,
Aşağıda belirtilen hususlar üzerinde mutabakata varmışlardır: –
MADDE-1
İşbu Andlaşmada aşağıdaki tanımlar geçerli olacaktır.
“Andlaşma”: İşbu Andlaşma İle Taraflarca 8(2) maddesi uyarınca, işbu Andlaşmada daha sonra müştereken ve yazılı olarak tadil edilebilecek veya düzeltilebilecek hususlar demektir.
“Ev Sahibi Hükümet Anlaşması”: İşbu Andlaşmaya uygun olarak bir tarafta bir Devletin Hükümeti ile diğer tarafta. Proje” Katılımcıları ve/veya Proje Katılımcılarının yetkilendirdiği taraflar arasında imzalananı özel hukuka tabi anlaşmalardan her biri demektir.
“Diğer Proje Anlaşmaları”; Bu Andlaşma ve Ev Sahibi Hükümet Anlaşmaları dışında, herhangi bir Devlet ve/veya Kamu Kuruluşu ile Proje Katılımcıları arasında imzalanan veya Proje Katılımcılarının kendi aralarında İmzaladıkları Projeye ilişkin tüm yazılı anlaşmalar ve belgeye dayalı taahhütlerden her biri demektir.
“Proje Anlaşmaları”: İşbu Andlaşma, Ev Sahibi Hükümet Anlaşmaları ve Diğer Proje Anlaşmaları demektir.
“Proje Katılımcıları”: Taraflardan herhangi birinin kanunları uyarınca kurulmuş ve
teşkilatlanmış kamu kuruluşu veya iki ya da daha çok kişinin yazılı anlaşmasıyla kurulmuş ve teşkilatlanmış özel mahiyette şirket/’şirketler demektir,
“Kamu Kuruluşu”: Proje ile ilgili olarak, tüm merkezi, bölgesel ve yerel makamlar veya kurumlar dahil ülke İçinde her seviyede, her alanda. Hükümet ve bunun tüm kuruluşları, bölümleri ve alt bölümleri demektir.
“Boru Hattı”: Türkiye Cumhuriyeti’nden, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne kadar
Akdeniz’in altından inşa edilecek yaklaşık 81 kilometre uzunluğundaki boru hattı demektir.
“Bağlı Tesisler”; Türkiye Cumhuriyeti Tarafında yeralan kara yapıları; Alaköprü Barajı, ve HES tesisi, İsale Hattı ve Dengeleme Deposu ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Tarafında yeralan kara yapıları; Güzelyalı Pompa İstasyonu, Terfi Hattı, Geçitköy Barajı demektir.
‘”Diğer Tesisler”: Tarafların egemenlik alanları dahilinde ve/veya suyun taşınmasına yönelik boru hattı ve bağlı tesisler dışında Projeye ilişkin olarak Proje Katılımcıları tarafından veya bunlar adına; yukarıda belirtilen tesislerin iyi biçimde çalıştırılması için inşa edilen, tesis edilen, bakımı yapılan, tamir edilen, değiştirilen, genişletilen, kontrol edilen ve/veya işletilen tüm yer altı ve yerüstü veya deniz tesisleri ve ilgili Proje Anlaşmalarında belirtilen fiziki varlıklar ve müştemilat demektir.
“Planlama Alanı”: Ev Sahibi Hükümet Anlaşmaları ve diğer Proje Anlaşmalarında belirtilen bağlı tesisi erin, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen dış sınırlarının, bu tür hatların geçişlerinde kanunen kamulaştırılması gereken alanı da kapsayacak şekilde birleştirilmesi suretiyle meydana gelen alanlar demektir.
“Vergi”: Projenin, Proje Anlaşmaları çerçevesinde uygulanması sırasında Tarafların mevzuatı uyarınca tabi olunacak her türlü vergi, resim ve harçlar demektir
MADDE-2
İşbu Andlaşmada öngörüldüğü üzere, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne şu arzı, Türkiye Cumhuriyeti’nin Anamur Dragon Çayı üzerinde inşa edilecek Alaköprü Barajından, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde inşa edilecek Geçitköy Barajı’na, Akdeniz su alanının altından inşa edilecek boru hattı vasıtasıyla yapılacaktır.
Proje kapsamında Türkiye Cumhuriyeti tarafında yer alan kara yapıları, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tarafında yer alan kara yapılan ile boru hattı vasıtasıyla gerçekleştirilecek deniz geçişinin inşası Türkiye Cumhuriyeti tarafından yapılacaktır. Sözkonusu kara yapıları ile deniz geçişli boru hattının ve Proje kapsamada inşa edilen tüm tesislerin mülkiyeti, inşasına başlandığı andan itibaren Türkiye Cumhuriyeti’ne ait olacaktır,
Türkiye kaynaklı olan ve boru hattı yoluyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne ticari koşullarla arzedilecek su, satış noktasına (Geçitköy Barajı’na) kadar Türkiye Cumhuriyetinin mülkiyetinde olacaktır.
Türkiye Cumhuriyeti Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine karşı İşbu, Andlaşma uyarınca üstlenmiş olduğu, yükümlülüklerine halel getirmeksizin üçüncü ülke/ülkelere su satma hakkını saklı tutar. Üçüncü ülkelere su satışı halinde KKTC topraklarının ve isale hattının kullanımı konusunda KKTC tarafı ile gerekli istişare yapılır.
Tarafların müşterek onayıyla, sözkonusu kara yapıları ile deniz geçişli boru hattının belirli bölümlerinin inşaat, mülkiyet ve işletmesine ilişkin alternatif modeller de uygulanabilir.
MADDE-3
Taraflar; işbu Andlaşma’da yer alan hususları ‘hayata” geçirmek’ üzere, Proje Katılımcıları veya Proje Katılımcılarının yetkilendirdiği diğer taraflarla boru hattının tasarım, yapım, mülkiyet ve kullanımına ilişkin tüm idari, yasal, mali ve diğer önemli koşullan belirleyen bir Ev Sahibi Hükümet Anlaşması imzalamayı taahhüt ederler,
Suyun satış bedeli; yatırım, finansman, işletme ve yenileme maliyetlerini karşılayan makul bir kar oranı ile fiyat değişikliklerini dikkate alan, taraflar arasında imzalanacak Ev Sahibi Hükümet Andlaşmasında saptanacak uygun bir fiyat formülü ile belirlenir.
MADDE-4
Taraflar, kendi egemenlikleri altındaki alanlarda Projenin ve bağlı tesislerin inşaatı ve işletmesi ile ilgili işlerin zamanında gerçekleştirilmesi için gereken koşullan sağlamak amacıyla gerekli tüm izin ve ruhsatların yürürlükte olan kanunlarına uygun olarak temin edilmesini sağlayacaklardır.
Proje sahaları ile ilgili istimlak ve irtifak hakkı işlemlerinin gerektirdiği masraflar, sözkonusu işlemleri yapın devlet tarafından karşılanacaktır.
İlgili Ev Sahibi Hükümet Anlaşmasında Özel olarak belirtilen hususlar dışında ve bunların açık dökümlerini kısıtlamadan; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tarafında yer alan bağlı tesislerin inşasında çalışacak ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti mevzuatı uyarınca çalışma iznine tabi olan işçiler, çalışmak üzere Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetime gelişlerinden önce Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilgili makamlarına bilgi vermek koşuluyla ön izinden muaf tutulacakladır. İşverenlerin, işçilerin KKTC’ye girişlerinden itibaren yasal süre içinde yapmış oldukları çalışma izni ile ilgili başvuruları, KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca en kısa sürede sonuçlandıracaktır. İşçilerin sosyal güvenlik uygulamaları 1987 tarihli “Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Antlaşması’nın 6(1),. maddesi çerçevesinde veya yerel mevzuatın, öngördüğü şartlarda yerine getirilecektir.
MADDE -5
Proje Anlaşmaları kapsamında münhasıran boru hattı, bağlı tesisler, diğer tesisler ve planlama alanı inşaatı, bakımı ve onanını için kullanılmak kaydıyla her türlü mal ve hizmetin inşa edenlere teslim ve ifası ile bunlar tarafından ithali; Proje Anlaşmaları kapsamında münhasıran boru hattı ve tesislerle doğrudan ilgili tahmil, tahliye, taşıma, kaynak, kaplama gibi işler kapsamındaki mal ve hizmetlerin işletmecilere teslim ve ifası ile bunlar taralından ithali; inşa edenler tarafından Proje Anlaşmaları kapsamında mal teslimi ve hizmet ifaları Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde katma değer vergisi ve/veya gümrük vergisinden müstesnadır.
Proje Anlaşmaları kapsamında münhasıran bora hattı ve bağlı tesisler ile diğer tesislerin inşaat döneminde, bunlarla ilgili yapılan işlemler ve düzenlenen kâğıtlar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde damga vergisi, harç ve benzeri vergilerden müstesnadır.
Proje Katılımcıları gelir üzerinden alman vergiler bakımından 22 Aralık 1987 tarihli “Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi ve Vergi Kaybını ‘Önleme Anlaşması” hükümlerine tabidir.
Vergi istisnasına ilişkin düzenlemeler, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde açılabilecek ihalelerde hak kazanan tüm proje katılımcıları için eşit olarak uygulanacaktır.
MADDE -6
Taraflar, işbu Andlaşmanın hükümlerinin uygulanmasının izlenmesi amacıyla her Devletten ikişer temsilciden oluşacak bir komisyon, kuracaklardır (Bundan böyle “Ortak Komisyon” olarak anılacaktır). Taraflar, sözkonusu Proje ile ilgili olarak Ortak Komisyonun önüne uygun olarak getirilmiş tüm konular hakkında taraf devlet adına, hareket etmekle yetkilendirdiği temsilcileri, Andlaşma’nın onaylanmasından itibaren otuz (30) gün içinde yazılı olarak diğer tarafa bildirecektir. Her bir Taraf, diğer tarafa yaptığı yazılı bildirimin tebliğ tarihinden geçerli olmak kaydıyla Ortak Komisyonda görevlendirmiş olduğu temsilci(leri) değiştirebilir.
Ortak Komisyon, her bir Taraf veya Proje Katılımcılarının yazılı isteği üzerine toplanacak ve bu tür bir isteğe istinaden, Projenin bir an önce hayata geçirilmesi için acil ve etkin fayda sağlanması, Projenin durumu ve gelişimi ile ilgili düzenli bilgi alışverişinde bulunulabilmesi için Taraflar ve Proje Katılımcıları arasında aracı olacaktır. Ortak Komisyonda Andlaşmaya ilişkin olarak ortaya çıkabilecek sorunlar, konular, problem ve ihtilafların iyi niyet içerisinde çözümlenmesi veya bu Andlaşmanın yorumu, uygulanması veya yürütülmesi ile ilgili tüm konular hakkında istişarelerde bulunulacaktır,
Ortak Komisyon kendi çalışma usullerine ilişkin kuralları gecikmeksizin kabul edecektir.
MADDE-7
Taraflardan her biri kamu yararı ilkesi çerçevesinde Projenin inşası süresince ve devamında çevrenin korunması ve bozulmasının önlenmesi hususunda azami gayret gösterecektir.
Taraflar, Proje kapsamında atık oluşumunu azaltan ve atıkların geri kazanılmasını sağlayan çevre ite uyumlu teknolojilerin kullanılmasını teşvik edecekler ve sözkonusu hususlara ilişkin bilgi, deneyim ve teknoloji transferi konusunda işbirliği yapacaklardır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tarafında. Proje kapsamında yürütülecek çalışmalarda ihtiyaç duyulabilecek enerjinin kilovat bedeli, ortalama elektrik enerjisi satış fiyatını geçmeyecektir.
Taraflardan her biri Projenin inşası, işletimi, tamiri, yenilenmesi, kapasite artırımı ve bakımı için ortak teknik, emniyet ve çevre standartlarınım belirlenmesi ve yürürlüğe konması hususunda diğer Tarafla ve ilgili Proje Katılımcılarıyla işbirliği ve eşgüdüm içerisinde bulunacaktır.
Projeye ilişkin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tarafında inşa, edilecek kara yapıları işbu Andlaşmada belirtilen amaçlara uygun olarak kullanılacaktır. Kara yapılarına ilişkin olarak Taraflarca belirlenecek Planlama Alanı içerisinde, bu alanın belirlendiği tarihten itibaren hiçbir yeni yapı inşasına izin verilmeyecektir. Planlama Alanı İçerisinde gelecekte öngörülebilecek imar planlarını ve diğer ilgili planlan görüşme, yapılmasını kararlaştırma, kabul etme ve denetleme yetkisi Ortak Komisyona verilecektir.
MADDE-8
İşbu Andlaşma, Tarafların, ulusal mevzuatlarına uygun olarak onay işlemlerinin tamamlandığını diplomatik yollarla birbirlerine bildirdikleri tarihten itibaren yürürlüğe girecek ve otuz (30) yıl süreyle yürürlükte kalacaktır.
Andlaşma Tarafların karşılıklı rızasıyla yazılı olarak değiştirilebilir. Sözkonusu değişiklikler bu maddenin 1. fıkrasına uygarı alarak yürürlüğe girecektir.
Taraflar; bu Andlaşmanın uygulanmasına veya yorumlanmasına ilişkin uyuşmazlıkları, bu Andlaşmanın 6. maddesine, göre kurulan Ortak Komisyon veya ‘diplomatik kanallar yoluyla çözeceklerdir.
Taraflardan her biri, Antlaşmanın sona erme tarihinden 6 ay önce son verme niyetini yazılı olarak bildirmediği takdirde Andlaşma 5 yıllık bir dönem için otomatik olarak yenilenebilir nitelik taşıyacaktır.
İşbu Andlaşma 20.07.2010 tarihinde Lefkoşa’da Türkçe dilinde iki orijinal nüsha olarak
tanzim edilmiş, ve imzalanmıştır.
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ
HÜKÜMETİ ADINA HÜKÜMETİ ADINA
İren Küçük Cemil Çiçek
Başbakan Devlet bakanı vbe Başbakan yardımcısı
