Rum siyaset dünyası |
 |
Prof. Dr. Ata ATUN |
|
Kıbrıs Rum tarafındaki politik sahnede neler olup bittiğini anlamak için önce Rum siyasileri ve Rum siyasi partilerin politik yelpazedeki yerleri ile geçmişlerini bilmek, bu yapılaşmayı kavrayabilmek için de, biraz da olsa Kıbrıs’ın tarihi hakkında bilgi sahibi olmak gerekiyor.
AKEL (Çalışan Halkın İlerici Partisi), 1926 yılında, Yunanistan ile Kıbrıs’ın birleşmesi ülküsü olan Enosis’i savunan Helen milliyetçilerine ve bu düşüncedeki siyasetçilere karşı “Kıbrıs Komünist Partisi” adı altında kurulmuş olan bir parti. 1931 isyanından sonra Birleşik Krallık Koloni İdaresince adada uygulamaya konan sıkı yönetim nedeni ile faaliyetleri yasaklanan parti, 1941 yılında Koloni İdaresinin Kıbrıslı Türk ve Rumları çok düşük ücretlerle çalıştırmasını önlemek için AKEL ismiyle tekrar kuruldu. Destekçileri de o dönemde Yunanistan’ı ele geçirmek isteyen komünist kuruluşlardı.
1950’li yıllarda dünyanın iki kutuplu olmasından istifade eden Makarios, hem batıdan hem de Ruslardan menfaat sağlamak amacı ile BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi olan SSCB’ne yaklaşmayı uygun bularak her iki tarafa da şantaj yapmak yolunu seçti. Makarios ayni zamanda EOKA için sağlamak istediği silahları, SSCB’ne yakın duruşu ile bilinen Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdulnasır’dan ve Çekoslavakya’dan temin etmek yoluna gidince Marksist- Leninist bir parti olan AKEL’de , SSCB’nin onayı ile sağcı Makarios’a destek vermek zorunda kaldı.
1966 yılında Makarios AKEL’in tam desteği ile Rum Temsilciler Meclisinden ENOSİS kararını “oybirliği” ile geçirebildi.
15 Temuz 1974 sabahına gelindiğinde adada sağcı EOKA B’ciler, Makarios’cular, AKEL’ciler ve Milliyetçi Sosyalistler olmak üzere birbirine hasım dört ana siyasi grup bulunmaktaydı.
1955-58 yılları arasında EOKA’nın silahlı eylemlerinde görev alan AKEL, 1970’li yıllarda Grivas tarafından hayata geçirilen EOKA B’yi desteklemediğinden, 15 Temmuz 1974 darbesinde EOKA B’ciler yüzlerce AKEL ve darbe yaptıkları Makarios taraftarını kurşuna dizerek bu kararlarının intikamını aldılar. Son seçimlerde aldığı %31.16 oy ile 56 sandalyelik Rum Meclisinde 18 sandalye sahibi oldu. Mevcut koalisyonun en büyük ortağı.
Rum tarafında ikinci büyük parti konumunda bulunan DISY (Demokratik Seferberlik Partisi ), 1976 yılında, 15 Temmuz 1974 darbesinden sonra Makarios ile yollarını ayıran Glafkos Klerides tarafından kuruldu.
1950 yılında Başpiskopos seçilen Makarios’un yanından seçildiği günden beri ayrılmayan, 1955’de EOKA’nın kuruluşunda rol alan, 1960’lı yılların başında Türkleri organize bir biçimde imha etme çalışmaları başlatılan “Akritas Planı”nın hazırlanmasında ve uygulamaya konmasında önemli görevler yapan ve Makarios’un talimatı ile 1968 yılında Türklerle görüşmeler yapmak için Türk Yönetimi Meclis Başkanı Rauf. R. Denktaş ile masaya oturan Glafkos Klerides, darbeden hemen sonra Makarios adaya dönenen kadar “Vekil Cumhurbaşkanı” görevini yaptı ve Makarios’un dönüşünden sonra da darbeyi organize eden EOKA B’ciler ile 1955-59 yılları arasında Enosis için kan dökmekten çekinmeyen EOKA’cıları da yanına alarak 1976 yılında kendi partisi olan DISY’i kurdu. Bu nedenle de kuruluşunda Yunan milliyetçiliğine canı gönülden bağlı Kıbrıs Rumların çoğunlukla yer aldığı sağcı bir parti oldu DISY.
Klerides’e göre Enosis olasılığı 15 Kasım 1967 Geçitkale olaylarından sonra gittikçe zayıflamaya başlamış ve 20 Temmuz 1974 Barış Harekatı ile de tarihe karışmıştı. Bu nedenle de Barış Harekatından sonra görüşü adaya çözümün ancak “Coğrafi bölünmeye dayalı federasyon” ile gelebileceği şeklinde değişti ve kurucuları olan EOKA’cılar ile EOKA B’cileri bu fikir altında toplama yoluna gitti. O yıllarda EOKA kökenlilerin gidebilecekleri başka bir yer de olmadığından hepsi Klerides’in bayrağı altında toplandılar. DISY’nin kuruluşundaki politik yelpazedeki yeri “Enosis taraftarı milliyetçi”. Son seçimlerde aldığı %30.33 oy ile 56 sandalyelik Rum Meclisinde 18 sandalye sahibi oldu. Ana muhalefet partisi…
DIKO (Demokratik Parti), KS EDEK (Sosyal Demokratlar Hareketi) ve EURODİ (Avrupa Partisi) adlı Rum siyasi partilerinin tanımı, Parti başkanlarının kimlikleri ve konumları ile Rum tarafında kaynayan “Siyaset Kazanı” hakkındaki yazı devam edecek….
